وب نوشته های پیام برازجانی payam Borazjani Blog

یکشنبه بعداز ظهر مراسم تحلیف رییس جمهور روحانی در حضور نمایندگان مجلس نهم و جمعی از مقامات عالی رتبه کشوری و لشکری و همچنین بین‌المللی برگزار شد. علاوه بر حضور مهمانان خارجی عالی‌رتبه که از ویژگی خاص این دوره بود نکته دیگری این مراسم را با مراسم‌های مشابه قبلی متقاوت کرد. حرکتی از رییس جمهور تازه قسم خورده که از سوی رییس مجلس به زرنگی یاد شد، یعنی ارایه لیست کابینه پیشنهادی در اولین فرصت ممکن که در نوع خود بدیع بود، قانونا رییس جمهور جدید دو هفته وقت داشت تا لیست کابینه پیشنهادی خود را به مجلس ارایه دهد و روسای جمهور قبلی نیز از این فرصت قانونی استفاده می‌کردند، حتی درصورتیکه برای دور دوم انتخاب شده بودند نیز در روز اول یعنی همان روز تحلیف لیستی ارایه نمی شد.
از هر روی دو نکته قابل بررسی است. یکی زرنگی جناب رییس جمهور که ریاست مجلس نیز به آن اشاره کرده بود و دیگری ترکیب کابینه است. برای توضیح زرنگی طبیعتا ابتدا باید ترکیب لیست را بررسی کرد.
هر نامزدی که به ریاست جمهوری برسد برای تعیین و انتخاب کابینه باید چهار توافق را حاصل کند.
یکی نظر خودش، یعنی این فرد برای پیشبرد اهداف و برنامه ها و قولهایی که در زمان تبلیغات انتخابات داشته است طبیعتا باید افرادی را به همراهی دعوت کند، در نتیجه تلاش وی معطوف به انتخاب فراد معتمد و مورد وثوق شخص خودش خواهد بود.
دوم طرفداران و شخصیتهای برجسته سیاسی هستند که رییس جمهور منتخب را در این مسیر یاری رساندند و رییس جمهور منتخب مجبور است برای تامین نظر حامیان، تعدادی از جایگاههای کابینه را به افراد مورد نظر آنها واگذار کند.
سوم مجلس شورای اسلامی و طیف اکثریت آن است. طبیعتا مجلس در فرآیند چانه‌زنی برای اینکه لیست پسشنهادی رییس جمهور منتخب را مورد اعتماد قرار دهد خواسته‌هایی دارد که یکی از آنها وجود افرادی از طیف خود در میان کابینه است.
چهارم مقام معظم رهبری هستند. طبیعتا ایشان علاوه بر نصایح و راهنمایی‌های مرسوم باید نطرشان در مورد بعضی از وزارتخانه های مهم تامین شود. از جمله وزارتخانه های کشور، اطلاعات و ارشاد وزارت خانه‌هایی هستند که ایشان توجه ویژه‌ای به آن دارند و رییس جمهور را در انتخاب وزرای کارآمد یاری می رسانند.
این شرایط خود به گونه ای است که اجازه یکدستی کامل کابینه را از نظر طیف سیاسی به رییس جمهور نمی دهد مگر اینکه مجلس و دولت از یک گرایش سیاسی باشند که در اینصورت چانه‌زنی زیادی بین مجلس و دولت نخواهد بود.
نکته قابل توجه در این میان شکننده بودن جایگاه وزراست. چرا که با ایجاد کوچکترین فاصله میان توافق کنندگان اولیه، این وزرا هستند که باید پست خود را ترک کنند و البته در دولتهای دهم و نهم این موضوع بسیار چشمگیر بود. خروج ناگهانی متکی از وزارت خارجه و دستجردی از وزارت بهداشت نمونه بارز این مثال است. حتی استیضاح شیخ‌الاسلام وزیر سابق تعاون،کار و رفاه اجتماعی از این روست.
فی المثل، در زمان شروع کار دولت احمدی نژاد، به توصیه مقام معظم رهبری قرار بر این شد که علی لاریجانی در سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی آغاز به کار کند. در مذاکره‌ای که بین این دو صورت گرفت پس از امنتاع اولیه لاریجانی از پذیرفتن این سمت و اصرار احمدی نژاد بالاخره لاریجانی با شرط اینکه وزیر امورخارجه با نظر وی انتخاب شود این سمت را پذیرفت و متکی را برای وزارت خارجه معرفی کرد. اما آن هنگام که لاریجانی در مصاحبه مطبوعاتیش احمدی نژاد را به باد انتقاد گرفت، رییس جمهور غیر قابل پیش‌بینی وقت، بی‌درنگ متکی را روی هوا عزل کرد و البته چاره‌ای نداشت جز اینکه صالحی را به جای وی منصوب و معرفی کند.
و اما دولت حجت‌الاسلام‌والمسلمین روحانی نیز دارای چنین شرایطی است. در این دولت هر چهار طیف ظاهرا نظرشان تامین شده است. یعنی از عکس‌العملهای دیده شده چنین به نظر می‌رسد. اما این دولت ائتلافی میانه که در اصل همان دولت وحدت ملی ناطق نوری است بسیار شکننده خواهد بود.
در صورتی که موازنه طیفهای سیاسی فعلی بهم بریزد و یا توافق میان افراد به دلایل سیاسی و غیر سیاسی از میان برداشته شود کابینه ممکن است دستحوش تغییرات شود. مسلم است که با توجه به ساخت سپهر سیاسی کشور و فضای ذهنی نخبگان سیاسی امکان بروز اختلاف نظر بسیار محتمل است اما آنچه که می تواند باعث گریز و نجات از ناکارآمدی دولت بواسطه تعدد تغیرات باشد، جداسازی عملکرد وزرا از خواستگاه سیاسی و وابستگی آنهاست. خصوصا مجلس شورای اسلامی که نهاوندیان را به عنوان رییس دفتر و رحمانی فصلی را به عنوان وزیر پیشنهادی و احتمالا قطعی کشور در دولت دارد.
و اما نکته آخر اینکه روحانی از این بابت زرنگ است که خیلی زود توانسته رضایت همه طرفین ذی‌نفوذ را جلب کند و لیست کابینه را به مجلس نقدیم کند. و نشان دهد که با برنامه است و مجلس را مجاب به همراهی کند، چرا که اگر مجلس همراهی نکند، شاید متهم به ایجاد تاخیر در برنامه‌های رییس جمهور جدید گرد.